Достыңыз буллингке дус келгенде – қандай жәрдем бериў мүмкин?
Егер сиз биреўди қапа етип атырғанын көрсеңиз, төмендегилерди умытпаң: кемситиўши инсан ушын да, буллинг объекти ушын да бул жағдайды тоқтатыў аңсат емес. Ядта сақлаң, кемситип атырған инсан өзин ақлаў ушын қандай сылтаў айтпасын, мазақлаў ҳәм кемситиўди ҳеш қашан қабыллап алыўға болмайды ҳәм бул нызамға қарсы ҳәрекет деп есапланады.
Ҳеш ким басқаларға азап бериў ҳуқықына ийе емес! Ҳеш қандай себеп буллингти ақлай алмайды!
Сиз өз достыңызға бул жағдайдан шығып кетиўине жәрдем бериўиңиз мүмкин. Егер сиз ҳәзир жәрдем бермесеңиз, ядта сақлаң: бир күни, күш көрсетиўши өз қурбаны сыпатында сизди таңлаўы мүмкин.
Не ислеў керек?
Бул буллинг екенин анықлаң.
Егер сиз классларыңыздың ҳәрекетлери достыңызды кемситип атырғанын көрсеңиз, бул ойын емес – бул буллинг. Достыңызды қоллап-қуўатлаў ушын, азап берип атырғанға мүрәжат етиң ҳәм жеке оның өзин емес, бәлким оның қылмысларын қабыл етип алыўға болмайтуғын жағдай деп анық айтың.
Жасы үлкенлерге мүрәжат етиң.
Егер сиз жағдайды еркин түрде шеше алмасаңыз, жүз берген нәрселер ҳаққында жасы үлкенлерге хабар бериң. Бул “гәп тасыўшылық” емес, бул өз ҳуқықларыңызды ҳәм басқалардың ҳуқықларын қорғаў болып есапланады. Ҳәр бир инсан мектепте де, оның сыртында да қәўипсизликке ҳәм ҳүрметке ылайық. Муғаллимлер, мектеп психологы – буллинг пенен байланыслы машқалаларды сапластырыў ушын арнаўлы таярлық көрген адамлар болып табылады. Буллинг ҳаққында айтып бериў– қыянет емес, бәлким күшлилик белгиси есапланады!
Қурбанды қоллап –қуўатлаң!
Илажы болса, достыңызға Сиз буллингти қабыл етип болмас жағдай деп есаплаўыңызды ҳәм жәрдем бермекши екенлигиңизди көрсетиң. Ҳәттеки бир неше қоллап-қуўатлаўшы сөзлер де үлкен әҳмийетке ийе болыўы мүмкин. Буллинг объекти ушын ең қыйын нәрсе– әтираптағы ҳәмме инсанлар не нәрсе жүз берип атырғанын билип турса да, лекин ҳеш ким ҳеш нәрсе ислемей атырғанын көриў ҳәм аңлаўдан ибарат. Бул оны өзин керексиздей сезиўге мәжбүр етеди. Сиз бул жағдайда оған итибарсыз емеслигиңизди көрсетиў арқалы да жәрдем бериўиңиз мүмкин.
Егер жалғыз өзиңиз араласыўдан қорқсаңыз, қоллап-қуўатлаўшы излең.
Әтирапқа нәзер таслаң, бәлким кимдур және кемситиўшилерди тоқтатыўға жәрдем бериўди қәлеп қалар? Буллинг ислеўшилерге бақлаўшылар ҳәм қоллап-қуўатлаўшылар керек болады. Егер олардың тамашагөйлери жоқ болса, кемситиў өзиниң мәнисин жоғалтады.
Буллинг ҳеш қандай жағдайда да қабыл етилмейди!
Әлбетте, жәрдем сораң: муғаллимлерге, ата-аналарға хабар бериң. Исеним телефонларына мүрәжат етиң.
- Өзбекстан Республикасы Мектепке шекемги ҳәм мектеп билимлендириўи министрлигиниң исеним телефоны: 1006
- «Инсан» социаллық хызметлер орайлары: +998 71 2395920
- Балаларды социаллық бейимлестириў миллий орайы: +998 71 281-50-17