Сизиң музлатқышыңыз глобал ыссыға қарсы: азық-аўқат климатқа қалайынша тәсир етеди. 1-бөлим

Азық-аўқат тек денемиз ушын энергия дереги емес, бәлким қоршаған-орталыққа тәсир етиўши үлкен фактор екенлигин билсеңиз керек. Түслик яки кешки аўқат ушын таңлаған аўқатыңыз планетаға тәсир етиўи мүмкинлиги ҳаққында ҳеш ойлап көргенсиз бе? Сиз сатып алған ҳәр бир өнимниң өз углерод изи бар – бул оны ислеп шығарыў, тасыў, сақлаў ҳәм ислетиў пайытында ажыралып шығатуғын ыссыхана газлери муғдары болып есапланады. Солай екен, сизиң музлатқышыңыз, қаншелли ерси еситилмесин, ҳақыйқаттан да глобал ысыўға тәсир көрсетиўи мүмкин.

Не ушын гөш климатқа тәсир етеди?

Сизиң углерод изиңизге ең үлкен үлес қосатуғын факторлардан бири бул гөш болып табылады. Әсиресе, қызыл гөш, мәселен, мал ҳәм қой гөши. Не ушын? Оларды ислеп шығарыў ушын көп жер, суў ҳәм энергия керек. Мәселен, бир килограмм мал гөшин жетистириў ушын бир килограмм овощ жетистириўге қарағанда әдеўир көбирек ресурс керек болады. Буннан тысқары, сыйырлар ҳәм қойлар метан ажыратып шығарады – бул газ ҳаўа-райына тәсири тәрепинен карбонат ангидридтен 25 есеге күшлирек болады. Бул олар асқазанында аўқатты сиңиргенде пайда болады. Солай етип, сиз тутынатуғын ҳәр бир гөшли аўқат атмосферадағы ыссыхана газлери муғдарын асырады.

Бул бойынша не ислеў мүмкин?

1. Гөш тутыныўды азайтың: Бул гөштен пүткиллей бас тартыўыңыз керек дегени емес. Лекин, сиз пайдаланатуғын муғдарды азайтыўыңыз мүмкин. Ҳәпте де бир күн гөш жемеўге ҳәрекет етиң ҳәм сол күни овощ, собықлы өсимликлер, жанғақ ҳәм дән сыяқлы өсимликке тийкарланған аўқатларды таңлаң. Мысал ушын, дүйшембени киши әдет пенен баслаў ушын аўқатты «гөшсиз» етип таярлаўға болады.
2. Рационыңызға көбирек өсимлик өнимлерин қосың: Kөбирек овощлар, мийўелер, дәнлер. Жанғақлар ҳәм собықлы өсимликлерди пайдаланың. Олар тек ғана денсаўлығыңыз пайдалы болып қалмай, бәлким климатқа да минимал тәсир көрсетеди. Жергиликли мәўсимлик өнимлер әдетте кемирек углерод белгисине ийе, себеби оларды узақ аралықларға тасыў шәрт емес.

Азық-аўқаттың ҳаўа-райына қандай тәсир етиўин түсиниў өзгерислерге қарай қойылған биринши қәдем саналады. Кейинги бөлимде биз мәўсимлик өнимлерди қалайынша таңлаў, азық-аўқатты таслап жибермеў ушын дурыс сақлаў ҳәм углерод белгисин азайтыўға жәрдем беретуғын басқа пайдалы әдетлер ҳаққында сөйлесемиз. Сизиң таңлаўыңыз планетамыздың келешегине сезилерли дәрежеде тәсир көрсетиўи мүмкин!